صنعت چیست؟

در یک چرخه اقتصادی در جوامع و کشورهای مختلف، به مجموعه‌ای از شرکت‌ها و سازمان‌هایی که در گروه‌های مختلف قرار گرفته و کالا یا خدماتی را عرضه می‌کنند، صنعت می‌گویند. وجود انواع صنایع در جوامع بسیار ضروری و حیاتی بوده و به ایجاد اشتغال در آن کشور، رونق اقتصادی، دستیابی به استقلال و حفظ قدرت کمک می‌کند. صنایع دسته بندی‌های بی‌شماری داشته و می‌توانند شامل مواردی از جمله پتروشیمی، آهن آلات، معادن، ساختمان‌سازی، پوشاک و بسیاری صنایع دیگر شوند. در صورتی که می‌خواهید بدانید صنعت چیست، چه انواعی داشته و دلیل اهمیت آن چیست، در ادامه این مطلب همراه ما باشید.

تعریف صنعت

در یک تعریف کلی از صنعت می‌توان گفت که به مجموعه شرکت‌ها، کارخانه‌ها یا سازمان‌هایی که ایجاد اشتغال کرده و خدمات یا کالاهایی را تولید و ارائه می‌کنند، صنعت گفته می‌شود. اما صنعت شاخه و زیر مجموعه‌های مختلفی داشته و با توجه به این شاخه‌ها، تعریف‌های متفاوتی هم می‌تواند داشته باشد. در صورتی که یک صنعت واحد مانند صنایع نساجی را در نظر بگیریم، می‌توانیم بگوییم که نساجی و پوشاک یک صنعت اصلی و تمامی تولیدی‌هایی مانند کارخانه‌های پارچه، کارخانه‌های نساجی و… زیرمجموعه‌های صنعت نساجی هستند. بنابراین در یک جمع بندی کلی می‌توان گفت که به مجموعه واحدها و یگان‌هایی که در تولید و توزیع خدمات یا محصولات مشترکی فعالیت می‌کنند، صنعت گفته می شود.

انواع صنعت در ایران

صنایع در سراسر جهان از جمله ایران، انواع مختلفی داشته و به دسته‌های متفاوتی تقسیم می‌شوند. در ایران صنایع به ۶ دسته اصلی صنایع سنگین، صنایع سبک، صنایع متمرکز، صنایع غیر متمرکز، صنایع جهانی و صنایع محلی تقسیم می‌شوند. در ادامه درباره تمامی این دسته بندی ها توضیحات بیشتری ارائه شده است.

صنایع سنگین

صنایع سنگین یکی از مهم‌ترین صنایع در ایران با میزان سرمایه گذاری و اشتغال زایی بسیار بالاست. صنایعی همچون صنایع معدن، آهن، سنگ، نفت و سایر موارد این چنینی، در زیر مجموعه صنایع سنگین قرار می‌گیرد. صنایع سنگین در کشورهایی که معادن و ذخایر مورد نیاز را داشته باشند، می‌تواند بسیار سودمند بوده و اشتغال زایی خوبی داشته باشند. اما در صورت عدم مدیریت درست، این صنایع می‌توانند به محیط زیست هم آسیب زیادی وارد کنند.

صنایع سبک

صنایع سبک، صنایعی هستند که بیشتر اوقات محصولات تولیدی در صنایع سنگین را به محصولات قابل مصرف مانند خودرو، وسایل خانه و سایر موارد این چنینی تبدیل می‌کنند. صنایع سبک نسبت به صنایع سنگین آلودگی زیست محیطی کمتری داشته و میزان سرمایه مورد نیاز برای آن‌ها هم کمتر است. اما از طرفی هم می‌توان گفت که برای راه اندازی بیشتر صنایع سبک، به محصولات صنایع سنگین نیاز بوده و همچنین این صنایع، رونق اقتصادی در سطح صنایع سنگین ندارند.

صنایع متمرکز

در صنایع متمرکز یک مجموعه واحد و مشخص وجود داشته که به صورت متمرکز کنترل بر روی تمامی تصمیم‌ها و مراحل کاری را در دست داشته و نهاد یا بخش دیگری نمی‌تواند در این تصمیم گیری‌ها کمک کند. با وجود این که این صنایع به طور معمول اتحاد و هماهنگی بیشتری دارند، اما احتمال فساد مالی در آن‌ها بیشتر است. صنایع معادن و فولاد برخی از نمونه‌های صنعت متمرکز در ایران هستند.

صنایع غیر متمرکز

صنایع غیر متمرکز در مقابل صنایع متمرکز قرار داشته و در واقع از چند گروه یا شرکت مختلف تشکیل می‌شوند. به دلیل این که کنترل تمامی کارها به صورت واحد دست یک گروه نیست، احتمال فسادهای مالی در آن‌ها کمتر است. برخی از صنایع غیر متمرکز که امروزه می‌توان در ایران مشاهده کرد شامل شبکه‌های بلاک چین می‌شوند.

صنایع جهانی

صنایع جهانی صنایعتی هستند که در تمامی جهان به محصولات تولید شده یا خدمات ارائه شده توسط آن‌ها نیاز است. این صنایع همان صنایعی هستند که به صورت جهانی فعالیت داشته و صادرات را انجام می‌دهند. برخی از مهم‌ترین نمونه‌های صنایع جهانی در کل کشورها شامل صنایع داروسازی، صنایع پوشاک و نساجی، صنایع خودروسازی و سایر صنایع این چنینی می‌شوند.

صنایع محلی

صنایع محلی معمولا به صنایعی گفته می‌شود که در یک منطقه یا محله مشخصی از یک کشور بوده و در کشورهای دیگر یا سطح بین‌المللی شاهده نمی‌شود. صنایعی مانند صنایع فرش‌های دستباف ایرانی، صنایع غذای محلی، صنایع دستی و… در دسته صنایع محلی قرار می‌گیرند. صنایع محلی را می‌توان به سراسر جهان نیز صادر کرد. اما تفاوت آن‌ها با صنایع جهانی این است که محصولات تولید شده در آن‌ها، جزو هویت و میراث یک منطقه مشخص محسوب می‌شوند.

عوامل موثر بر رشد صنعت

وجود صنایع مختلف برای رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال در هر کشوری واجب است. به همین دلیل هم تمامی افراد باید با این موضوع که عوامل موثر بر رشد صنعت چیست آشنایی داشته باشند. اولین و مهم‌ترین فاکتور در رشد صنایع مختلف در کشورهای گوناگون، وجود نیروی کاری ماهر و با تجربه است. استفاده از افرادی که در حرفه یا صنعت مشخصی مهارت و تجربه کافی داشته باشند، می‌تواند به بهبود کیفیت خدمات و محصولات کمک کرده و باعث رشد و رونق هر چه بیشتر آن صنعت شود. پس از انتخاب نیروی کاری ماهر، خرید ماشین آلات مدرن و پیش رفته و همگام شدن با تکنولوژی روز می‌تواند یکی دیگر از موارد بسیار مهم در رشد صنایع باشد. پس از آن تمامی صنایع می‌توانند با ایجاد یک فضای رقابتی سالم، پیدا کردن سرمایه گذاران مختلف و بهبود کیفیت محصولات و خدمات خود، به پیشرفت و رشد آن صنعت در کشور کمک کنند.

نتیجه گیری

در یک تعریف کلی باید گفت که صنعت به مجموعه‌ای از شرکت‌ها، یگان‌ها و سازمان‌هایی گفته می‌شود که به صورت واحد با یک دیگر در راستای تولید و توزیع خدمات یا محصول مشترکی فعالیت دارند. صنایع در ایران به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که برخی از آن‌ها شامل صنایع متمرکز و غیر متمرکز، صنایع جهانی و محلی و صنایع سنگین و سبک می‌شوند. با توجه به شرایط، نیروی کار ماهر و منابع یک کشور، انواع مختلفی از صنایع می‌تواند برای آن‌ها مناسب باشد. در ایران بسیاری از صنایع نوظهور مانند صنایع بیوتکنولوژی، صنایع هوش مصنوعی و سایر صنایع دیجیتالی تشکیل شده و به اشتغال زایی و رونق اقتصادی در کشور کمک بسیاری می‌کند.